NGÀY ẤY BÊN SÔNG (chương 3)

3

          Cuộc họp đột xuất của ban chỉ huy quân sự xã tối nay được tổ chức ngay tại nhà bà Sự. Người đầu tiên đến là ông Thạc. Ông dựng chiếc xe đạp “Stec ling” đầu vênh của mình ngay trước sân rồi vào nhà. Ông Hiếu rót nước mời ông Thạc:

- Có việc gì quan trọng mà họp gấp thế hả ông xã đội?

- Vâng. Có việc quan trọng thì mới họp chứ. Gấp lắm ông ạ. Công việc thời gian tới sẽ bù đầu cho mà xem. À, thế bảo có mấy chú bộ đội về ở nhà mình đã về chưa hả ông?

- Về rồi. Các chú ấy đang tắm ngoài giếng ấy.

- May quá. Trên thông báo là sẽ có người bổ sung, thế mà đúng thật. Quân đội có khác. Tác phong ghê.

Ông Thạc móc túi lấy bao thuốc lá. Ông nghiện thuốc lá nặng. Ông lấy ra một điếu rồi bẻ nó làm đôi. Đút nửa điếu vào bao, còn nửa điếu kia ông châm lửa hút. Thuốc lá hiếm, sổ nghiện ông hút cũng không đủ phải mua thêm thuốc ngoài. Bình quân mỗi ngày ông Thạc phải hút hết một bao Trường Sơn. Loại Trường Sơn đen thôi. Mỗi lần hút ông chỉ hút có nửa điếu. Thèm lắm nhưng cũng phải chia nó ra cho đều trong ngày. Hai đầu ngón tay (ngón cái và ngón trỏ) của ông cháy xém, vàng khè. Nhìn ông rít thuốc đến người không nghiện cũng phải phát thèm, nhất là khi điếu thuốc chỉ còn có một đoạn cháy đỏ đến đầu ngón tay. Ông bóp hai đầu ngón tay mím điếu thuốc lại bẹp dí rồi cho nó vào miệng, roe môi ra và rít lấy rít để. Hai má ông tóp lại. Miệng ông vẩu ra. Điếu thuốc đỏ lừ đến nỗi không còn gì để cháy thêm nữa thì ông mới vứt bỏ nó. Thậm chí có bận, ông còn cố tình lấy giấy cuốn nối thêm vào điếu thuốc để rít cho bằng hết thuốc mới thôi. Ông Thạc có kiểu thả khói thuốc lá rất điệu nghệ, những chữ o vòng trên vòng dưới cuốn vào nhau bay lên lượn lờ như rồng múa. Hai mắt ông lờ đờ nhìn theo làn khói bay một cách khoan khoái. Cánh thanh niên một số đứa ti toe học theo nhưng không được. 

Huân, Hiến, Tiến đã tắm xong. Ba người bước vào nhà chào ông Thạc. Ông Hiếu giới thiệu:

- Đây là ông Thạc xã đội trưởng. Còn đây là ba chú bộ đội mới về chiều nay.

Ông Thạc bắt tay từng người. Huân nhanh nhảu:

- Chúng cháu chào bác ạ. May quá, anh em chúng cháu đang định ngày mai sẽ đến báo cáo các bác ở xã.

- Khỏi no. Có phải các cậu được Quân khu điều về đây không? Chúng tớ đã được phổ biến kế hoạch tác chiến trong thời gian tới và được biết sẽ có tăng cường một số bộ đội về phối hợp với xã. Nếu đúng vậy thì tốt quá. Coi như nà gặp nhau. Tối nay tớ có cuộc họp xã đội để bàn về việc đó đây. Mời các cậu dự luôn.

- Vâng ạ. Anh em cháu được cấp trên điều về tăng cường cho kho đạn xã ta đấy bác ạ.

Huân vui vẻ đáp rồi giới thiệu tên từng người cho ông Thạc. Ông Thạc lấy bao thuốc lá đặt xuống bàn. Hiếm khi ông có cử chỉ này. Thường thì ông chỉ lấy từng điếu một ở túi ra thôi. Có cậu thanh niên nào trêu xin thuốc ông thì ông bảo : “Cậu thông cảm, tớ còn mỗi điếu này. Với lại các cậu hút làm gì, chỉ tổ bệnh tật. Tớ nghiện cai không được mới phải chịu”. Mấy thằng liền cười: “Bác lúc nào chẳng còn điếu thứ hai mốt”.

- Các cậu hút đi. Về đây vất vả đấy.

- Dạ, anh em cháu không hút thuốc ạ - Huân cảm ơn ông Thạc.

Lát sau thì ông Khang, bí thư đảng uỷ xã, ông Duyên, chủ tịch xã cũng đến. Ông Khang ở làng Chí mãi tận đầu xã. Để tiện cho việc chỉ đạo tuyến đầu, ông về ăn nghỉ luôn ở nhà bà Cơ làng Ngọc Chúc. Được ông Thạc giới thiệu ba chiến sỹ với hai ông, ông Duyên bắt tay họ:

- Chà chà… Trông rắn rỏi gớm nhỉ? Quê ở đâu ta cả thế?

Ông Duyên có tính là hễ gặp ai, dù người đó là lần đầu, khi nói bao giờ ông cũng đánh lưỡi kêu “chà chà” nghe rất thân mật. Huân thay mặt anh em giới thiệu tên, tuổi quê quán từng người cho bí thư, chủ tịch xã biết.

- Cậu Huân này trước đã tham gia chiến dịch sông Lô thu đônng năm “bốn bảy”, cùng tổ liên lạc với cậu Trọng “bông lau” đấy.

Ông Hiếu chỉ vào Huân và nói với các vị ở xã. Ông Duyên tròn xoe mắt:

- Chà chà… Thế hả? Thảo nào tớ nhìn thấy quen quen. Hồi đó tớ phụ trách cụm đầu xã nên có gặp các cậu trong tổ liên lạc đôi lần. Có phải cậu là liên lạc của đơn vị ông Doãn Tuế không?

- Vâng ạ. Lúc ấy cháu mới mười ba tuổi. Cháu thường chạy chân truyền đạt thông tin mệnh lệnh của đơn vị cháu cho các bác ở xã, lúc đó xã mình hình như là bác Diệm phụ trách thì phải.

- Đúng rồi! Ông ấy giờ lên huyện công tác rồi!

Ông Khang ôm chầm lấy Huân:

- Hai mươi năm, cậu lớn và tiến bộ quá. Không ngờ chúng ta lại gặp nhau. Số cậu nặng tình với đất bưởi lắm đấy.

- Vâng ạ. Thế cũng là vinh dự cho cháu.

Mọi người lục tục kéo đến họp. Các B trưởng của các trung đội dân quân, du kích trong toàn xã. Có đến già nửa số đó là nữ. Huân, Hiếu, Tiến được mời dự họp luôn. Ba anh ngồi chính gian giữa cùng với ông Thạc, ông Khang và ông Duyên. Ánh đèn hoa kỳ soi tỏ khuôn mặt họ. Mặc dù đi đường cả ngày mệt nhưng cả ba anh đều rất vui vì được bắt tay ngay vào việc. Thế mà dọc đường đi, Huân cứ lo phải làm công tác dân vận.

Trong số người đến họp, ba anh giật mình vì có Phương ở trong đó. Cô ấy nhìn Huân, Hiến rồi Tiến khẽ nháy mắt cười tinh nghịch. Chẳng biết Tiến và Hiếu thế nào chứ Huân cảm thấy người mình như lâng lâng. Tất cả mọi bí ẩn vẫn còn đang phía trước.

Bà Sự vào buồng bê ra một ôm quạt lá cọ phát cho mỗi người một chiếc. Mọi người thi nhau phành phạch vừa quạt mát vừa xua muỗi. Gớm sao đêm nay trời lại oi bức thế.

Mở đầu cuộc họp, ông Thạc đứng dậy giới thiệu Huân, Tiến, Hiến với mọi người và từng người trong ban xã đội cho ba chiến sỹ biết. Ông Thạc chỉ vào Phương:

- Giới thiệu với ba đồng chí, coi như nà đồng chí Phương ngồi kia, trung đội trưởng dân quân nàng Ngọc Chúc, nàng mà các đồng chí đang ngồi đây. Đề nghị đồng chí Phương đứng dậy để các đồng chí ấy nhìn cho rõ.

- Dạ, rõ nắm rồi ạ!

Phương nhại tiếng ông Thạc và cười khúc khích. Ba chiến sỹ cũng cùng cười.

- Ơ thế các đồng chí biết nhau rồi à?

Huân nhìn Phương và nói:

- Dạ, đúng cô gái này chiều anh em cháu đã gặp rồi ạ. Hỏi thăm đường đến đây nhưng cô ấy “ba không” lại còn trêu lại anh em cháu nữa đấy.

- Thế hả? Coi như nà quen nhau. Các cậu theo thế nào được cô ấy. B trưởng cứng của chúng tôi đấy.

Mọi người cùng cười vui vẻ. Ông Thạc tiếp tục:

- Kính thưa đồng chí bí thư, đồng chí chủ tịch. Kính thưa ba đồng chí bộ đội cùng toàn thể các đồng chí trong hội nghị. Sở dĩ ta phải họp gấp tối nay vì tình hình rất gấp rồi. Coi như nà tôi và đồng chí Duyên, chủ tịch, vừa đi họp trên huyện về. Báo cáo đồng chí bí thư, báo cáo các đồng chí, hiện nay giặc Mỹ đang tăng cường leo thang đánh phá miền Bắc. Mấy ngày nay, khắp nơi trên miền Bắc đều bị máy bay Mỹ oanh tạc, ném bom. Chúng đánh phá coi như nà rất ác liệt. Hải Phòng, Thái Nguyên, Nam Định, Hà Tây rồi Việt Trì, thị xã Phú Thọ trong tỉnh ta nữa cũng đều bị chúng sờ tới rồi. Hàng ngày các đồng chí đều đã nghe thấy tiếng máy bay oanh tạc nượn nờ trên đầu, tiếng bom nổ từ phía đó vọng tới đấy. Trên yêu cầu chúng ta phải triển khai gấp hai việc. Một nà sơ tán gấp nhân dân và hai nà cùng với bộ đội bảo đảm an toàn, bốc dỡ giải phóng kho vũ khí đạn dược một cách an toàn nhất. Để cụ thể tôi xin trình bày phương án tác chiến như sau.

Trước hết về công tác sơ tán. Coi như nà việc này chúng ta đã nàm nhưng chưa triệt để. Một số người vẫn chủ quan không chịu đi. Đặc biệt, công tác hầm hào nhiều hộ vẫn chưa nàm đúng quy cách. Một vài thanh niên vẫn còn mặc quần áo màu sáng đi ra đường. Có người vẫn cố nàm trong “giờ cao điểm”. Do đó, chúng ta phải tổ chức nại việc này. Kiểm tra hướng dẫn mọi người mọi nhà đào thêm hầm hào trú ẩn. Các gia đình đều phải đào hầm cho người và cho tài sản. Thóc thiếc, quần áo cho tất xuống hầm. Tính sao cho cách xa nhà để nhỡ nhà cháy thì vẫn còn thóc mà ăn, quần áo mà mặc. Trước mắt đội 202 tạm nghỉ đào mương để đi đào thêm hầm ở hai ven đường quốc nộ 2. Coi như nà cứ 5 mét một hầm. Công tác sản xuất phải tăng cường nàm đêm. Khả năng sắp tới nó sẽ đánh vào ta đấy. Cho nên ta phải chủ động phòng tránh trước. Người già, phụ nữ, trẻ em cho đi sơ tán hết. B cơ động sẽ tuần tra niên tục nhắc nhở mọi người. Tổ phòng không trên đỉnh Hang Khay và núi Đám phải thường trực 24 trên 24 giờ để gõ kẻng báo động kịp thời cho nhân dân biết khi máy bay Mỹ đến.

Vấn đề thứ hai nà vận chuyển bốc dỡ vũ khí. Sắp tới, Quân khu sẽ tăng cường số nượng vũ khí tập kết tại bến ông Hiếu đây. Nực nượng bộ đội không thể đảm đương hết được. Cấp trên yêu cầu xã ta phải cử người thay phiên nhau ra để bốc dỡ giải phóng nhanh số vũ khí đó, cất giấu, bảo quản thật an toàn. Nưu nượng sẽ hàng trăm tấn hàng cần giải phóng trong ngày. Coi như nà nực nượng chính nà ta. Ta phải chủ động hết. Đơn vị bộ đội chỉ nàm nhiệm vụ tổ chức, hướng dẫn chúng ta bốc dỡ thôi, có phải không các đồng chí?

Ông Thạc đột ngột ngắt câu và nhìn về Huân, Hiến, Tiến. Chưa kịp để cho ba chiến sỹ trả lời, ông Thạc tiếp luôn:

- Tôi dự kiến bố trí thế này. Tất cả thanh niên, nam cũng như nữ, ăn cơm chiều xong thì tập trung tại bến để tiến hành bốc đạn. Mỗi tối một B. Cứ nần nượt như thế. Từ đầu xã đến cuối xã. Các B trưởng chịu trách nhiệm đôn đốc anh em thực hiện. Ban quân sự xã coi như nà sẽ theo dõi, trực chiến. Bốc đến khi nào hết hàng thì nghỉ. Việc sản xuất các ông đội trưởng, thư ký phải no. Điều động nhân nực thế nào đấy tạo điều kiện cho anh em thanh niên tối còn đi vác đạn. Bắt đầu từ tối mai sẽ có hàng tăng cường về.

- Thì hơn năm nay mình vẫn làm thế là gì? Có gì mới đâu mà lo?

Có tiếng ai đó xen ngang lời ông Thạc. Ông Thạc vẫn bình tĩnh triển khai:

- Vẫn biết nà hơn năm nay ta đã bốc dỡ đạn dược an toàn, không có gì phải bàn những nần này nưu nượng nó nhiều, có cả hàng đặc biệt nữa nên các đồng chí phải tập trung cao độ hơn. B sở tại của đồng chí Phương sẽ vất vả hơn rất nhiều. Đấy, kế hoạch tác chiến trong thời gian tới coi như nà tôi đã trình bày xong. Mời đồng chí bí thư, chủ tịch, các đồng chí bộ đội và anh em chúng ta tham gia.

Ông Thạc nói xong ngồi xuống. Chiêu một ngụm nước ông nhìn Huân:

- Cậu phát biểu tí chứ?

- Dạ, để các bác ở xã đã. Anh em chúng cháu chưa nắm được địa bàn cụ thể có gì sẽ tham gia sau ạ.

Hội nghị lắng đi giây lát rồi mọi người tranh nhau phát biểu. Bao nhiêu khó khăn được đưa ra. Nào là dân ta vừa phải đi sơ tán vừa phải đảm bảo sản xuất cấy hái lấy thời gian đâu mà đi vác đạn? Nào là việc đào hầm ngoài đường quốc lộ đáng ra phải do bên giao thông họ làm chứ? Rồi thì đi vác đạn thế thì công sá tính toán thế nào? Vân vân và vân vân…

Chờ cho các ý kiến vãn vãn, ông Duyên chủ tịch xã phát biểu:

- Các đồng chí nãy giờ đã phát biểu nhiều. Thuận lợi, khó khăn đều được đưa ra cụ thể. Hôm nay, tôi và đồng chí Thạc họp ở trên huyện về mới biết tình hình ngày càng diễn biến phức tạp. Từ đầu năm đến nay, đế quốc Mỹ liên tục mở rộng chiến tranh trên vùng trời miền Bắc. Ngày 24 tháng 6 chúng bắn phá khu công nghiệp Việt Trì, nhà ga xe lửa Tiên Kiên, nhà máy Su pe phốt phát và hoá chất Lâm Thao. Tháng 7 này chúng đã đánh lên tới huyện ta. Các xã Nghinh Xuyên, Phương Trung, Hán Đà, Bằng Luân, và Ngọc Quan đều đã bị bom Mỹ dội. Cấp trên nhận định xã ta sẽ là trọng điểm đánh phá của chúng. Chưa biết lúc nào nó sẽ đánh ta. Cho nên chúng ta phải nâng cao tinh thần cảnh giác chuẩn bị đối phó. Cần đào thêm nhiều hầm hào trú ẩn. Cả hầm cố định và giao thông hào để cơ động. Người đi cấy, gặt, đi làm đồng đều phải đội mũ rơm để chống mảnh đạn, hạn chế thương vong do bom địch gây ra. Những thôn ở ven quốc lộ 2 gồm Ngọc Chúc, Gò Măng và Phượng Hùng phải sơ tán người già và trẻ em vào các khu gò đồi chỉ để lại đàn ông, thanh niên ở lại bám trụ duy trì sản xuất và phục vụ chiến đấu. Chuyển tất cả mọi sinh hoạt về ban đêm. Riêng vấn đề bốc dỡ đạn dược, đồng chí Thạc đã nói rõ, tôi chỉ nhấn mạnh thêm rằng đây là nhiệm vụ phục vụ chiến đấu quan trọng số một của xã ta. Cấp trên giao cho bất cứ tình huống nào phải hoàn thành và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người và vũ khí. Không có công sá gì ở đây cả. Chống Mỹ cứu nước ai lại tính công sá. Theo kế hoạch của Ban chỉ huy xã đội, tôi yêu cầu các đồng chí phân công người theo dõi, đôn đốc cắt lượt các B, các đội sản xuất hàng tối đi vác đạn.Bắt đầu từ ngày mai, ban chỉ huy xã đội phải trực chiến cả ngày lẫn đêm, đặc biệt là các trạm gác phòng không. Lệnh cho toàn dân sẵn sàng bước vào cuộc chiến mới.

Ông Duyên nói chắc nịch, dứt khoát. Giọng ông sang sảng. Mọi người ngồi nghe nổi da gà như sắp sửa vào trận đánh thực sự.

Cuối cùng ông Khang, bí thư đảng uỷ, chính trị viên xã đội lên tóm tắt hội nghị:

- Các đồng chí đã vừa nghe kế hoạch tác chiến trong thời gian tới của xã ta. Tình hình rất cấp bách. Đế quốc Mỹ không từ một thủ đoạn nào để đánh phá ta. Do những thất bại liên tiếp ở miền Nam và ở Lào, chúng đã điên cuồng leo thang mở rộng chiến tranh ra phá hoại miền Bắc. Phá hoại miền Bắc có nghĩa là chúng phá hoại chủ nghĩa xã hội, đánh vào hậu phương lớn của cả nước. Chúng muốn đưa nước ta trở lại thời kỳ đồ đá. Biết trước được tình hình đó, ngay từ tháng 3 năm 1965, Ban chấp hành Trung ương Đảng đã có Nghị quyết 11 quyết định chuyển toàn bộ hoạt động của miền Bắc sang thời chiến. Thi hành nghị quyết này, tỉnh uỷ Phú Thọ đã có nghị quyết 09 về tình hình, nhiệm vụ của đảng bộ tỉnh trong thời kỳ mới, trong đó nói rõ chúng ta phải vừa sản xuất vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, chi viện sức người sức của cho tiền tuyến, góp phần cùng cả nước giành thắng lợi hoàn toàn trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bác Hồ đã ra lời kêu gọi “Không có gì quý hơn độc lập tự do”. Cho nên chúng ta phải thực sự chuyển hướng về tư tưởng và tổ chức, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước. Toàn dân thực hiện thi đua 2 giỏi “Sản xuất giỏi, chiến đấu giỏi”, thanh niên “ba sẵn sàng”, phụ nữ “ba đảm đang”. Tình hình rất khẩn trương đòi hỏi mỗi chúng ta phải chủ động đối phó với địch. Những ngày gần đây, các đồng chí thấy mức độ hoạt động của máy bay Mỹ tăng nhanh trên bầu trời huyện ta. Xã ta có bến phà, cầu treo, cầu phao, có quốc lộ 2 đi qua, có đơn vị quân đội đóng quân, gần nhà máy Z2… cho nên là mục tiêu, là trọng điểm đánh phá của máy bay Mỹ. Vì thế chúng ta phải nâng cao tinh thần cảnh giác, chủ động đối phó với địch trong mọi tình huống. Tất cả các đồng chí đảng viên, đoàn viên, thanh niên phải gương mẫu sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ. Ban chỉ huy xã đội phối hợp chặt chẽ với anh em bộ đội để tổ chức thực hiện thắng lợi kế hoạch đã đề ra. Phát huy truyền thống sông Lô lịch sử, đất bưởi anh hùng, tôi đề nghị chúng ta mở chiến dịch thi đua mới mang tên “Sông Lô quyết thắng”. Các đồng chí còn ý kiến nào khác không?

Ông Khang vừa dứt lời thì mọi người đồng thanh đáp:

- Không! Chúng tôi hoàn toàn nhất trí với kế hoạch của các đồng chí.

- Vâng. Nếu các đồng chí không có ý kiến gì nữa thì chúng ta về nghỉ, ngày mai chính thức bắt tay vào cuộc chiến.

Ông Khang kết luận và giải tán hội nghị. Huân, Hiến, Tiến tiễn mọi người ra tận cổng. Phương đi sau cùng. Cô nói với ba chiến sỹ:

- Lúc chiều bọn em đùa tí mong các anh thông cảm nhé. Lúc nào rỗi mời các anh đến nhà em chơi.

- Vâng. Không có gì đâu em ơi. Nhất định anh sẽ đến thăm mẹ Sự chứ. Chúc ngủ ngon nhé.

Tiến bẻm mép nói thay cả ba người.

Về khuya cái nóng đã dịu hơn. Ánh trăng soi xuống dòng Lô lấp lánh. Sóng nước vỗ vào bờ thành những âm thanh rì rầm mênh mang… Huân vươn vai hít căng lồng ngực bầu không khí trong lành của đêm hè xứ bưởi. Đằng xa, phía Việt Trì vẫn sáng rực ánh pháo sáng của máy bay Mỹ. Hình như có cả tiếng bom nổ. Có lẽ bọn giặc trời vẫn đang oanh tạc. Tình hình sắp tới sẽ là gay go phức tạp đây.