Nông thôn bây giờ có rất nhiều
nhà xây, mái ngói, mái bằng. Có cả những ngôi biệt thự rất sang trọng nằm ẩn
hiện trong những khuôn viên cây xanh, những khu vườn đẹp như tranh vẽ. Nhà các
kiểu, cao thấp khác nhau, đủ mọi hình dáng đua nhau mọc lên chẳng kém gì phố
xá. Thế nên, có một vật mà khi nhắc đến chỉ còn là tiềm thức của người già và
đồ cổ của lớp trẻ, vật ấy có nhiều thanh thiếu niên không hình dung nổi nếu
không được đọc báo, xem phim, đó chính là cái cánh dại trước hiên nhà.
Ngày
trước, nhà ở quê thường chỉ là cấp bốn, đa phần là mái rạ. Nhà nào khá giả lắm
thì lợp ngói âm dương hoặc ngói sông cầu. “Nhà ngói cây mít” là hình ảnh biểu
trưng cho sự khá giả của những gia đình trung lưu, giàu có. Dù mái ngói hay mái
rạ thì trước hiên nhà người ta đều dựng lên những tấm khung tre, đan nan qua
những cái “bua”, có cả một khoảng chắn song để lấy ánh sáng vào nhà. Thường thì
mỗi gian nhà dựng một tấm khung lớn như thế để che chắn mưa nắng. Đó là những
cánh dại. Như vậy là để chắn nắng che mưa cho ngôi nhà ta ở, trên là mái ngói,
mái rạ, xung quanh là tường gạch hoặc tường đất, trước cửa là những cánh dại. Chẳng
biết có phải vì thế không mà các cụ gọi những khuôn tre đó là cánh dại. Dại chứ
không phải là khôn. Dại vì giơ mình ra trước cửa để hứng nắng, chịu mưa. Dại vì
cứ phơi mình ra ngoài hiên mà đón gió, hứng bão.
