MỘT CUỘC CHIA LY ĐẶC BIỆT

(Cảm nhận “Có một cuộc chia ly” trên blog Hoa Nhã my)

                                                                                         THANH BÌNH
                                                                                        

                   CÓ MỘT CUỘC CHIA LY

Chẳng ai ngờ có cuộc chia ly ấy đâu

Cuộc chia ly chỉ có hai người lặng lẽ

Không phải “kẻ ở, người đi” mà cùng bay về hai phía

Kẻ bắc, người nam biền biệt phương trời

Đã dặn rồi đừng khóc em ơi!

Sao trong mắt nhau cứ đỏ hoe ngấn lệ?

Sao mỗi bước đi, bước dừng đau đớn thế?

Xé toạc trời tiếng gầm rú máy bay

Anh tiễn em rồi ai sẽ tiễn anh đây?

Ơi cái chấm nhỏ nhoi hun hút trời phố núi!

Ngơ ngác giữa sân ga lê bước chân buồn tủi

Một mình anh gồng gánh cuộc chia ly

                   
                   Lát nữa thôi anh cũng phải bay đi

Sợi nhớ thương anh giữ đầu phương bắc

Em phương nam nối hai đầu dằng dặc

Tiếng tơ lòng thánh thót mãi vang ngân

Có một cuộc chia ly đẹp tựa vầng trăng

Thắm như hoa nhã my, nặng lời thề như đá

Có một cuộc chia ly chẳng bao giờ xa mới lạ

Họ mãi trong nhau một cõi đi về…

          Tôi đã đọc bài thơ này trên blog Hoa Nhã My và rơi nước mắt dần theo từng câu thơ, khổ thơ của tác giả. Giọt nước mắt của một người cảm thông, chia sẻ với hai nhân vật trong cuộc chia ly của bài thơ. Cách viết không mới nhưng những chi tiết, ngôn từ, khung cảnh trong bài thơ được tác giả chọn rất đắt và hơn cả là cái tình của người viết khiến bài thơ ám ảnh một cách lỳ lạ.

          Mở đầu bài thơ là khổ thơ nói về bối cảnh cuộc chia ly. Đây là cuộc chia ly rất đặc biệt, không thể ai tin được rằng “cuộc chia ly ấy chỉ có hai người lặng lẽ” mà hai người này “không phải kẻ ở, người đi” như bao cuộc chia ly khác. Vậy thì họ ra sao? Tác giả hé lộ cái đặc biệt thứ hai của cuộc chia ly này, đó là họ “cùng bay về hai phía”, rồi cái đặc biệt thứ ba là “kẻ bắc người nam biền biệt phương trời”. Tác giả dùng động từ “bay” chứ không phải là “đi”. Thông điệp này cho biết hai người đó chia tay nhau trên sân bay. Khép lại khổ thơ là viễn cảnh sẽ xảy ra với họ: “Kẻ bắc, người nam biền biệt phương trời”. Nghe mới xa xót, mới dằng dặc làm sao. Khổ thơ có bốn câu mà tác giả đã đưa vào tới ba thành ngữ (“kẻ ở người đi”, “kẻ bắc người nam”, “biền biệt phương trời”) khiến cho bài thơ gần gũi và truyền thống. Tôi chợt nhớ đến bài dân ca “Bèo dạt mây trôi” của các cụ ngày xưa với “chốn xa xôi”, với “chim sa, cá lặn”, với “cành đa trước ngõ” với “gió la đà”… và giai điệu bài hát cứ ngân lên trong đầu tôi một nỗi buồn da diết.

          Tiếp theo, tác giả đưa ta tới cận cảnh cuộc chia ly.

          “Đã dặn rồi đừng khóc em ơi!

          Sao trong mắt nhau cứ đỏ hoe, ngấn lệ?

          Sao mỗi bước đi, bước dừng đau đớn thế?”

          Tất nhiên rồi, ai mà cầm lòng được khi phải chia xa nhau một cách đặc biệt đến thế. Tác giả dặn người yêu đừng khóc nhưng chính mắt tác giả cũng đang “đỏ hoe ngấn lệ” và cả hai đều dùng dằng, níu kéo thời gian, mỗi bước đi lại bước dừng. Bịn rịn lắm, lưu luyến lắm, còn nhiều điều dặn dò nhau lắm nhưng họ không nói nữa, chỉ nhìn vào mắt nhau và khóc. Ấy vậy mà, kết thúc khổ thứ hai của bài thơ, giữa khung cảnh lặng lẽ, yên bình đầy nước mắt ấy, một câu thơ như giáng vào đầu họ: “Xé toạc trời tiếng gầm rú máy bay”. “Xé toạc trời”, “gầm rú” những động từ rất mạnh đã đột ngột cắt ngang khung cảnh yên bình ấy, báo hiệu giây phút họ biệt ly đã tới.

          “Anh tiễn em rồi, ai sẽ tiễn anh đây?

          Ơi cái chấm nhỏ nhoi hun hút trời phố núi!

          Ngơ ngác sân ga, lê bước chân buồn tủi

          Một mình anh gồng gánh cuộc chia ly”

          Đọc đến đây ta lại thấy cái đặc biệt của cuộc chia ly này, đó là tác giả là người bay sau. Một câu hỏi và tiếp đó là một câu cảm thán. Câu hỏi mở đầu khổ thơ đọc lên nghe tội quá. Cũng là chia ly nhưng vừa mới ban nãy thôi còn có người sẻ chia, còn có người đưa tiễn nhưng bây giờ chỉ còn một mình tác giả. Một mình anh ngửa cổ nhìn trời theo hút mãi chiếc máy bay đã mang người yêu của mình đang thành một chấm nhỏ cuối trời, để rồi anh thốt lên tiếng gọi vớt vát trong vô vọng: “Ơi cái chấm nhỏ nhoi hun hút trời phố núi!”. Sau đó thì “ngơ ngác sân ga, lê bước chân buồn tủi/ một mình anh gồng gánh cuộc chia ly”. Câu cuối khổ thơ rất đắt, tác giả trở thành vừa là người đưa, vừa là người tiễn, đưa tiễn chính mình, “gồng gánh cuộc chia ly” (xin nhớ cho là tác giả dùng động từ "gồng gánh"), gồng gánh nghe rất lỉnh kỉnh, gánh cả đầu đi và đầu ở, đầu tiễn và đầu đưa.  Tôi thích nhất khổ thơ này. Đây là hồn cốt của cuộc chia ly này. Và trong mắt tôi hình dung được cảnh tác giả đang ngơ ngác giữa sân ga, đang khóc vì cô đơn, về nỗi khổ đầu tiên của cuộc chia ly mà mình phải gánh chịu. Và tôi cũng hình dung được người yêu của anh lúc này ngồi trên máy bay rồi cũng đang oà khóc và nhìn mãi xuống sân bay tìm bóng người yêu mình khi còn có thể nhìn được.

          “Lát nữa thôi, anh sẽ phải bay thôi

          Sợi nhớ thương anh giữ đầu phương bắc

          Em phương nam nối hai đầu dằng dặc

          Tiếng tơ lòng thánh thót mãi vang ngân”

          Cái hay của khổ thơ này là tác giả ví mình và người yêu cùng cầm hai đầu của sợi dây thương nhớ. “Anh giữ đầu phương bắc” “em phương nam”. Tôi có cảm giác sợi dây “dằng dặc” này cứ dài mãi căng như sợi dây đàn để “tiếng tơ lòng thánh thót mãi vang ngân”. Dây đàn càng căng thì tiếng của nó càng thanh, càng ngân. Nỗi nhớ cũng vậy, càng xa, càng dài thì càng nhớ.

          Kết thúc bài thơ là khổ thơ thể hiện sự cao tay của tác giả. Chia ly mà lại không chia ly.

          “Có một cuộc chia ly đẹp tựa vầng trăng

          Thắm như hoa nhã my, nặng lời thề như đá

          Có một cuộc chia ly không bao giờ xa mới lạ

          Họ mãi trong nhau một cõi đi về…”

          Tài! Rất tài! Tác giả cho ta thêm một điều đặc biệt nữa của cuộc chia ly này: “đẹp tựa vầng trăng”, “thắm như hoa nhã my”, “nặng lời thề như đá”, “không bao giờ xa”. Hoa nhã my? Có lẽ loài hoa đặc biệt kỷ niệm của hai người? Tôi chưa biết loài hoa này, chắc nó phải đẹp lắm, sâu sắc lắm với họ? Gì thì gì đó cũng là biểu tượng của tình yêu của họ.

Câu kết của bài thơ, tác giả hoá thân thành khách thể của cuộc chia ly để khẳng định “Họ mãi trong nhau một cõi đi về”. Rất tự tin, rất mở. Thế là toàn bộ cuộc chia ly từ nãy đến giờ hoá ra không phải là chia ly nữa. Phần xác họ có thể “kẻ bắc người nam biền biệt phương trời” nhưng phần hồn của họ lại “mãi trong nhau một cõi đi về”.  Một cuộc chia ly có hậu, tưởng sướt mướt, đớn đau nhưng lại rất lạc quan, tin tưởng. Tình yêu là thế. Không bao giờ cách xa. “Càng xa nhau ta càng thấy yêu nhau” đúng như lời một bài hát đã hát vậy.

          Đọc đi rồi đọc lại bài thơ, tôi cảm thấy lâng lâng. Nhắm mắt lại thấy toàn cảnh cuộc chia ly của hai người. Mở mắt ra thấy những con chữ như động cựa trên trang giấy. Ám ảnh lắm. Sâu sắc lắm. Ước gì tôi cũng có được cuộc chia ly như họ để được buồn đau vì nhau, xa xót vì nhau, một nỗi buồn đau xa xót của tình yêu và hạnh phúc. Cảm ơn tác giả đã cho tôi thấy yêu đời, yêu cuộc sống này hơn sau cuộc chia ly đặc biệt của anh.

                                                                                      T.B